کنگره های حزب جمهوری اسلامی در یک نگاه

روزنامه اعتماد، سید مهدی دزفولی:12 اردیبهشت 62 خبری متفاوت، تیتر بسیاری از نشریات محدود آن زمان کشور شد. اولین کنگره حزب جمهوری اسلامی ایران اواخر اردیبهشت ماه 62 برگزار می شود!خبری که شاید بسیاری پیش از آن انتظار این خبر را داشتند اما به ناگاه خبر آن در اردیبهشت ماه سال 62 منتشر شد و حزب جمهوری اسلامی را در مرحله یی جدید از فعالیت های خود قرار داد. شاید به همین دلیل هم بود که آیت الله خامنه ای دبیر کل وقت حزب جمهوری اسلامی ( مقام معظم رهبری) در مصاحبه یی مطبوعاتی پیرامون کنگره اول حزب جمهوری اسلامی فرمودند: «تشکیل کنگره یک مقطع طبیعی در روند فعالیت یک حزب محسوب می شود. کنگره به معنای ارتباط کادرهای تصمیم گیرنده با افراد و اعضای حزب است. در حقیقت کنگره به معنای ریشه دار شدن و ریشه دار بودن حزب و نفوذ در اعماق جامعه است. حزب اگر به معنای واقعی یک حزب باشد یعنی در اعماق جامعه، افرادی، علاقه مندانی، اعضایی داشته باشد ناچار است که نظر آنها را در مهم ترین مسائل حزب بداند و تصمیم گیری را به آنها واگذار کند و این مساله در کنگره عملی خواهد شد. بنابراین برای اینکه هدف از تشکیل کنگره را بیان کرده باشم باید بگویم که کنگره در حقیقت بخشی از حیات حزب و وسیله یی برای تداوم حزب محسوب می شود. همان طوری که قبلاگفتم کنگره برای حزب یک مقطع طبیعی است لکن این کنگره به خاطر اینکه در فاصله زیادی با آغاز ولادت حزب تشکیل می شود و به خاطر اینکه تاکنون چند بار مورد انتظار بوده و به دلایلی انجام نشده و به تاخیر افتاده و همه برادران حزبی منتظر هستند که کنگره تشکیل شود و امیدهایی به کنگره بسته اند فکر می کنیم یک نفس جدیدی به حزب خواهد داد. با شورای مرکزی که منتخب اعضای کنگره هستند، حزب می تواند فعالیت بهتر و بیشتر و همه جانبه تری را در زمینه اهداف خودش شروع نماید و ان شاءالله در زمینه های معنوی که همان هدف های اصلی حزب به شمار می رود پیشرفت هایی را به دست آوریم.»
    کنگره اول حزب جمهوری اسلامی در شرایطی برگزار می شد که اختلافات در حزب جمهوری در حال اوج گرفتن بود و مخالفان حزب نیز از هیچ فرصتی برای تخریب حزب و رهبران آن فروگذار نمی کردند. شاید به همین دلیل هاشمی رفسنجانی نیز در کنفرانس خبری خود پیرامون تشکیل کنگره اول حزب جمهوری اسلامی گفت: «حزب جمهوری اسلامی به خاطر نقشی که دارد بی دشمن نبود و نیست. در آستانه این کنگره، دشمن به هر عملی که می تواند به تضعیف کنگره یا حزب بینجامد حتی تحت الشعاع قرار دادن اخبار کنگره دست خواهد زد. آنهایی که در روزهای اول تولد حزب جمهوری اسلامی آنقدر هیاهو و دفتر حزب را منفجر کردند و آن همه شهید از ما گرفتند و آن همه اهانت به شهید بهشتی روا داشتند و ما را مورد تعرض همه گونه اتهامات قرار دادند، اکنون ممکن است در شکل و شمایل و لباس و شیوه جدیدی برخورد کنند. حزب جمهوری اسلامی که در مدت کوتاهی ؟شهید از شورای مرکزی و ؟شهید از افراد موثر و هزار ها شهید دیگر در جبهه ها داده، حزبی که در زایل کردن لیبرالیسم سهم عمده داشت، حزبی که صد ها روحانی متعهد در کادر خود دارد، حزبی که با اجازه امام به وجود آمده و مورد اعتماد امام است، حزبی که در مجلس و دولت و جامعه و در روحانیت مقبول است و اعتبار دارد و حزبی که با وجود همه فشار ها کوچک ترین ضعفی از خود نشان نداده است، اگر شکست بخورد، با کدام شرایط بهتر می توان یک تشکل اسلامی درست کرد؟»
    با تمام اما و اگرهایی که پیرامون برگزاری کنگره اول حزب جمهوری اسلامی وجود داشت سرانجام در روز 20 اردیبهشت 1362 و تنها هشت روز پس از اعلام خبر رسمی برگزاری این کنگره و در شب مبعث پیامبر مکرم اسلام(ص) اولین کنگره حزب جمهوری اسلامی در اردوگاه شهید باهنر تهران آغاز به کار کرد. کنگره یی که به گفته عبدالله جاسبی (قائم مقام دبیر کل وقت حزب جمهوری اسلامی) برای برگزاری آن با بسیاری از مسوولان کشور هماهنگی های وسیعی به عمل آمده بود و از آن جهت اردوگاه شهید باهنر تهران در نظر گرفته شده بود که هم از پدافند خوبی به دلیل نزدیکی به جماران برخوردار بود و هم از آن جهت که بتواند پذیرای بسیاری از اعضای حزب و دبیران استانی آن باشد. به دلیل آنکه جمعیت فراوانی برای شرکت در این کنگره دعوت شده بودند و برگزاری مطلوب آن از اهمیت بالایی برخوردار بود. اما آن گونه که هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود آورده است کنگره با بی نظمی ها و ناهماهنگی های وسیعی آغاز به کار کرد: «ساعت پنج بعدازظهر به کنگره رفتیم. جلسه با دو ساعت تاخیر شروع شد. با توجه به مهمانان فراوان و حساسیت داخلی و خارجی، این تاخیر زننده است. تا لحظات آخر هنوز وضع سالن نامرتب و سیستم صوتی نادرست بود. آیت الله خامنه ای گزارش خوبی از عملکرد حزب دادند که تا حدودی ضعف ها را جبران کرد و بی نظمی را به حساب قلت امکانات حزب گذاشتند. انتخابات هیات رییسه انجام شد. من به عنوان نایب رییس، جلسه را تا آخر اداره کردم.»
    آیت الله خامنه ای در بخشی از سخنرانی خود در افتتاحیه کنگره اول حزب جمهوری بیان داشتند: «هدف های حزب همان هدف های انقلاب است و حزب برای تداوم انقلاب به وجود آمده است. بنیانگذاران حزب، وجود تشکلی اسلامی، انقلابی، مردمی، ارزشگرا و پایبند به محور امامت و رهبری را بهترین وسیله برای تحقق تداوم انقلاب تا پایان خط دانستند و حزب را برای این مقصود بنا نهادند.»از شرکت کنندگان در کنگره اول حزب جمهوری اسلامی می توان به مهندس میرحسین موسوی، نخست وزیر وقت، اعضای شورای مرکزی حزب، منتخبین حزب جمهوری اسلامی سراسر کشور و اعضای هیات اجرایی حزب جمهوری اسلامی، چهره هایی چون آیت الله موسوی اردبیلی رییس دیوانعالی کشور، حجت الاسلام سیداحمد خمینی فرزند بنیانگذار جمهوری اسلامی، تیمسار ظهیرنژاد رییس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران، سرهنگ صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی، سرهنگ معین پور فرمانده نیروی هوایی، اعضای شورای عالی قضایی، اعضای شورای نگهبان، چند تن از وزرا، جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، گروه زیادی از ائمه جمعه و جماعات کشورمان، استانداران، تعدادی از سفرا و کارداران کشورهای خارجی در جمهوری اسلامی ایران، خانواده های شهدا و تنی چند از مقامات لشکری و کشوری اشاره کرد. هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود از بی رغبتی حضرت امام(ره) درباره برگزاری کنگره اول حزب می گوید: «پیش ازظهر، همراه مسوولان کشور و کنگره حزب جمهوری اسلامی با امام ملاقات داشتیم. برای تبریک روز مبعث، آیت الله خامنه ای تبریک گفتند و امام صحبت هایی که بیشتر مطالب عرفانی بود، ایراد فرمودند. انتظار داشتیم از کنگره حزب هم حرفی بزنند که نزدند و لابد سوژه یی به دست مخالفان حزب می دهد.»
    همچنین هاشمی از برخی دست های پنهان درباره مخالفت با حزب جمهوری اسلامی این گونه می گوید: «احمد آقا (خمینی) هم آمد و گفت کانال دوم تلویزیون سخنان گذشته امام را که تعرض علیه حزب (جمهوری اسلامی) دارد، گذاشته است. لابد دستی در کار است، و - این را از خود امام نقل کرد-به اخوی محمد (مدیر عامل سازمان صدا و سیما) تذکر دادم که رسیدگی کند!
    دومین روز کنگره حزب جمهوری اسلامی بیشتر به بحث و بررسی و تصویب برخی مواد اساسنامه پیشنهادی و بحث و تبادل نظر درباره آیین نامه انتخابات شورای مرکزی و شورای داوری حزب گذشت. با تصویب آیین نامه ها، کمیسیون های مختلف حزب تشکیل و اعضا بنا به علایق و سوابق خود در یکی از این کمیسیون ها به پیگیری فعالیت های حزبی خود پرداختند. بحث و تبادل نظر درباره مواضع حزب در حوزه های مختلف سیاسی، عقیدتی، سیاست خارجی، قضایی، اقتصادی، اجتماعی، نظامی و انتظامی در قالب هشت کمیسیون و ؟کمیته، انتخاب اعضای شورای مرکزی و تعیین رئوس خط مشی حزب برای دو سال آینده (تا کنگره بعدی) از جمله مواردی بود که در چهار روز کنگره حزب جمهوری اسلامی مورد بررسی و تصویب قرار گرفت. انتخابات شورای مرکزی حزب سرانجام در روز آخر کنگره در 24 اردیبهشت 62 برگزار شد و ترکیب شورای مرکزی کنگره اول حزب جمهوری مشخص شد. کنگره دوم حزب جمهوری اسلامی در سال 1364 در مسجد مدرسه عالی شهید مطهری بهارستان تهران برگزار شد اما برگزاری این کنگره از یک سال قبل از آن درگیر حواشی ای شده بود که باعث شد آیت الله هاشمی رفسنجانی با وساطت آیت الله خامنه ای ( مقام معظم رهبری) حاضر به شرکت در این کنگره شود و به دلیل همین اختلاف نظر ها در کنگره دوم ترکیب شورای مرکزی حزب تغییر نکرد و همان ترکیب شورای مرکزی به کار و فعالیت خود ادامه داد. اصل ماجرای اختلاف درباره کنگره دوم حزب نیز به آذر ماه سال 63 و زمانی بر می گردد که اعضای اصلی جناح چپ حزب از جمله آقایان: میرحسین موسوی، جواد اژه یی، محمدرضا بهشتی، مسیح مهاجری و ابوالقاسم سرحدی زاده در نامه یی خطاب به دبیر کل وقت حزب جمهوری اسلامی (آیت الله سید علی خامنه ای) مواردی را مطرح می کنند و در آخر نامه قید کردند اگر موارد مطرح شده در آن نامه برطرف نشود آنها از شرکت در کنگره دوم حزب خودداری خواهند کرد. اعضای جناح چپ حزب در نامه مورخه 4 آذر 1362 به مواردی از جمله بی برنامگی در حزب و روشن نبودن برنامه ها و همچنین اهمیت ندادن به مصوبات و برنامه های تایید شده در حزب انتقاد می کنند و همچنین به نفس تشکیل حزب جمهوری اسلامی در سال 57 اشاره و بیان می کنند با گذشت بیش از پنج سال از تشکیل حزب جمهوری اسلامی در بسیاری موارد حزب نتوانسته است به اهداف از پیش تعیین شده دست پیدا کند!در آخر نامه نیز با اشاره به در پیش بودن کنگره دوم حزب این گونه آمده بود: «ضمن ابراز تاسف از جریاناتی که هم اکنون حزب را به سمتی سوق می دهد که مسلما دچار انحرافی اصولی نسبت به اهداف و مواضع تعیین شده در آغاز حرکت خویش شده است، به اطلاع جنابعالی می رسانیم که شرکت در کنگره آینده حزب را به منزله صحه گذاشتن بر آنچه گذشته است می دانیم و این عمل نیز برای ما مقدور نخواهد بود.»
    اینچنین بود که برگزاری کنگره های اول و دوم حزب جمهوری اسلامی نیز نه تنها نتوانست از اختلاف در حزب جلوگیری کند بلکه خود به بهانه یی برای اختلافات بیشتر و بهانه گیری در حزب جمهوری تبدیل شد.

برای مشاهده ای مقاله در روزنامه اعتماد می توانید اینجا را کلیک نمائید.